Hoe een knelpuntberoep definiëren?
Sommige beroepen zijn zogenaamde knelpunten wegens de aanwervingsmoeilijkheden die ervoor worden vastgesteld. Elk jaar stelt het Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid, op basis van de door Actiris ontvangen werkaanbiedingen, een lijst op van beroepen waarvoor aanwervingsmoeilijkheden bestaan in het Brussels Gewest en analyseert hun oorzaken gebaseerd op de expertise van de consulenten van Actiris en de sectorale werkgeversfederaties.
Hoe het knelpuntkarakter voor dit beroep verklaren?
Het beroep van verpleegkundige is een knelpuntberoep bij uitstek. Het komt reeds twintig jaar terug als een beroep waarvoor aanwervingsmoeilijkheden bestaan. De struikelblokken zijn niet voor alle specialisaties even groot. De beroepen die de meeste moeilijkheden ondervinden zijn de ziekenhuisverpleegkundige (gebrevetteerd/gegradueerd), de geriatrisch verpleegkundige (bachelor), de kinderverpleegkundige (bachelor) of de sociaal verpleegkundige (bachelor).
De aanwervingsmoeilijkheden vinden hun oorsprong in een kwantitatief tekort, dat op alle specialisaties van de verpleegsector van toepassing is. Het tekort kan in verband worden gebracht met de werkomstandigheden, die de jongeren mogelijk een negatief beeld geven van het beroep of tot vroegtijdig afhaken kunnen leiden.
Hoewel het beroep van verpleegkundige een zekere aantrekkingskracht uitoefent, zetten de hoge werklast en de zware taken menig verpleegkundige ertoe aan deeltijds te gaan werken of vroegtijdig uit te treden. De problemen zijn talrijk: weinig erkenning, tijdgebrek om de taken uit te voeren, afwijkende werkroosters die moeilijk met het gezinsleven te combineren zijn, overwerkte werknemers door een gebrek aan personeel, te laag geachte lonen ...
Vermoedelijk zal het beroep van verpleegkundige, ongeacht het diploma of de specialisatie, ook de komende jaren opnieuw op de lijst van de knelpuntberoepen voorkomen. Wij verwachten dat de vraag zal blijven stijgen wegens het succes van de formules voor deeltijds werk en de maatregelen voor de inkorting van de werktijd en voor het beheer van de eindeloopbanen. De situatie is des te verontrustender aangezien de verpleegkundigen het hoofd moeten bieden aan technische ontwikkelingen, de diversificatie van de gezondheidsdiensten en -structuren, de tussenkomst van vele verschillende beroepen en statuten en nieuwe behoeften van de bevolking: vergrijzing, uitsluiting en armoede. Zonder hierbij de hogere kwalitatieve eisen op het vlak van gezondheidszorg en de medische technologische vooruitgang te vergeten, die een vraag naar nieuwe vaardigheden en competenties kunnen doen ontstaan.
In 2016 werd beslist de studie van verantwoordelijk algemeen ziekenverpleger van drie naar vier jaar te verlengen, teneinde aan de Europese eisen te beantwoorden en de toekomstige beroepsbeoefenaars beter voor te bereiden op de situatie in de praktijk. Deze verlenging zal tot gevolg hebben dat er in vergelijking met de vorige jaren aanzienlijk minder pas afgestudeerden zullen zijn. 2019 was een kanteljaar voor de gezondheidssector. In 2019 zijn immers enkel studenten met een specialisatie afgestudeerd, terwijl er in 2020 geen specialisten zullen afstuderen. Bovendien worden er veel pensioneringen verwacht, waardoor het aantal vacante betrekkingen zal toenemen.